Matura z języka polskiego to ważny egzamin, który wymaga od uczniów znajomości szerokiego zakresu lektur. W ostatnich latach lista lektur szkolnych była modyfikowana, co wpłynęło na materiał obowiązujący na maturze. W niniejszym artykule przedstawię lektury, które pojawiały się na egzaminie dojrzałości w różnych okresach.
Jakie lektury były na maturach w ostatnich latach?
Matura z polskiego składa się zwykle z dwóch części – pisemnej i ustnej. W obu przypadkach uczniowie muszą wykazać się znajomością literatury, co sprawia, że znajomość lektur jest kluczowa. W ostatnich latach na maturze pojawiały się zarówno klasyczne, jak i nowoczesne dzieła literatury polskiej i światowej.
W części pisemnej maturzyści często analizują teksty literackie i porównują je z innymi dziełami. Z kolei na egzaminie ustnym mają za zadanie omówić wybrany fragment lektury, odnosząc się do szerokiego kontekstu literackiego. Poniżej przedstawiam lektury, które regularnie pojawiały się na maturalnych egzaminach w ostatnich latach:
1. Romantyzm: Utwory Adama Mickiewicza, takie jak „Pan Tadeusz” i „Dziady”, są stałym elementem maturalnego repertuaru. „Pan Tadeusz” to epopeja narodowa, która jest często analizowana pod względem fabuły, charakterystyki bohaterów, a także kontekstu historycznego.
2. Pozytywizm: Wśród lektur z tego okresu wyróżniają się „Lalka” Bolesława Prusa oraz nowele Henryka Sienkiewicza, takie jak „Janko Muzykant” czy „Latarnik”. „Lalka” analizowana jest pod kątem socjologicznym – ukazuje przemiany społeczne i ekonomiczne XIX wieku.
3. Młoda Polska: „Wesele” Stanisława Wyspiańskiego to kolejna lektura, która jest obowiązkowa i często omawiana na maturach. Utwór ten porusza ważne tematy narodowe i głęboko wpisuje się w kulturę oraz historię Polski.
4. Dwudziestolecie międzywojenne: „Ferdydurke” Witolda Gombrowicza i „Sklepy cynamonowe” Brunona Schulza to typowe lektury z tego okresu. Ich nowoczesne podejście do narracji i charakterystyczny styl literacki są często analizowane na maturach.
Lektury z kanonu literatury polskiej na maturze
Kanon literatury polskiej odgrywa krzyżową rolę w kształtowaniu edukacji literackiej uczniów. Poniżej przedstawiam listę lektur, które wielokrotnie pojawiały się na maturach w Polsce i są uważane za fundamentalne dla zrozumienia polskiej kultury literackiej:
1. „Pan Tadeusz” Adama Mickiewicza: Epopeja narodowa uważana za jedno z najważniejszych dzieł literatury polskiej. Maturzyści są zobowiązani znać zarówno fabułę, jak i kontekst historyczny oraz literacki.
2. „Dziady” Adama Mickiewicza: Cykl dramatów romantycznych, z którego szczególnie cenny jest „Dziady, część III”. Podejmuje tematykę narodową, mesjanizmu i walki o niepodległość.
3. „Lalka” Bolesława Prusa: Powieść realistyczna przedstawiająca życie w Warszawie w XIX wieku, ukazuje przemiany społeczne, problematykę miłości, ale także krytykę kapitalizmu.
4. „Wesele” Stanisława Wyspiańskiego: Dramat przedstawiający różne warstwy społeczne Polski na przełomie XIX i XX wieku. Utwór bogaty w symbolikę i odniesienia historyczne.
5. „Ferdydurke” Witolda Gombrowicza: Powieść przedstawiająca groteskowy obraz szkoły i społeczeństwa, będąca satyrą na konwenanse i normy społeczne.
6. „Noce i dnie” Marii Dąbrowskiej: Monumentalna powieść przedstawiająca dzieje rodziny Niechciców na tle przemian społecznych i politycznych na przełomie XIX i XX wieku.
Inne ważne tytuły obejmują utwory Jarosława Iwaszkiewicza, Stefana Żeromskiego, Zofii Nałkowskiej oraz Stanisława Ignacego Witkiewicza. Każda z tych lektur wymaga dogłębnej analizy, zarówno pod względem literackim, jak i historycznym.
Nowoczesne lektury na maturze z ostatnich lat
Choć kanon lektur maturalnych opiera się na klasykach literatury polskiej, lista ta jest dynamiczna i co jakiś czas aktualizowana. W ostatnich latach na maturze pojawiają się również nowoczesne utwory, które odzwierciedlają współczesne problemy i zmieniającą się rzeczywistość. Oto kilka przykładów:
- „Inny świat” Gustawa Herlinga-Grudzińskiego: Wspomnienia autora z jego pobytu w sowieckim łagrze, które stanowią cenne źródło wiedzy na temat represji okresu stalinowskiego.
- „Medytacje nad Księgą Rodzaju na progu Starego i Nowego Testamentu” Karola Wojtyły (Jana Pawła II): Refleksje teologiczne i filozoficzne przyszłego papieża nad tekstami Pisma Świętego, które ukazują duchowe i moralne aspekty życia.
- „Kamienie na szaniec” Aleksandra Kamińskiego: Opowieść o polskiej młodzieży walczącej podczas II wojny światowej, która stała się symbolem odwagi i patriotyzmu.
- „Początek” Andrzeja Szczypiorskiego: Powieść o Holokauście oraz losach Polaków i Żydów w czasie II wojny światowej, ukazująca dylematy moralne i trudne wybory.
- „Ziele na kraterze” Melchiora Wańkowicza: Autobiograficzna relacja autora z okresu międzywojennego oraz jego przeżyć związanych z wojną.
- „Mała Apokalipsa” Tadeusza Konwickiego: Powieść przedstawiająca wizję totalitarnego reżimu w Polsce, która jest wnikliwą analizą mechanizmów władzy oraz oporu przeciwko niej.
Te nowoczesne lektury stanowią ważne uzupełnienie tradycyjnego kanonu, umożliwiając uczniom zgłębianie najnowszych historycznych wydarzeń, a także współczesnych problemów społecznych i moralnych.
Podsumowując, maturzyści muszą być przygotowani na szeroką gamę lektur, zarówno klasycznych, jak i nowoczesnych. Znajomość ich treści, kontekstu i głównych problemów jest kluczowa dla osiągnięcia dobrego wyniku na egzaminie dojrzałości. Dlatego warto regularnie śledzić zmiany w liście lektur, aby móc odpowiednio przygotować się do tego ważnego egzaminu.
